Tradycyjnego wstępu do wykładu dokonał Adam Budak - kurator cyklu Co to jest Architektura. Słusznie stwierdził on, iż wykład tak znanego architekta jak Hani Rashid to bardzo istotny moment w czteroletniej już historii seminariów z serii What is Architecture, podczas których gościliśmy w Krakowie tak znanych architektów jak Elizabeth Diller (Diller + Scofidio), Zvi Hecker, Jan Kaplicky (Future Systems), Matthias Sauerbruch, Volode & Pistre. Adam Budak zarysował wszystkim obecnym gościom (a było ich wielu - sala w dniu wczorajszym była wypełniona rekordowo) sylwetkę architekta, który za moment miał rozpocząć prelekcję. Hani Rashid wraz z zespołem Asymptote praktykuje na granicy architektury i sztuki, traktując architekta jako profesję twórczą w znaczeniu wielu dziedzin sztuki. Rashid wyznacza jakby nowe trajektorie w dziedzinie tworzenia architektury. W sposób automatyczny, tworząc własny, komputerowy i multimedialny system tworzenia koncepcji projektowej - architekt staje się przedstawicielem pokolenia XXI wieku.

        Adam Budak przypomina nam najważniejsze projekty i realizacja Asymptote - HydraPier w Holandii, Univers Theater w Danii, National Courthouse w Groningen, Library of Alexandria w Egipcie, Moscow State Theater oraz Los Angeles West Coast Gateway, Guggenheim Centre for Art and Technology oraz the Eyebeam Museuam of Art and Technology w Nowym Jorku, the Columbia University Graduate School of Fine Arts, muzeum Mercedes Benz w Sztutgarcie, salon BMW w Monachium, centrum kulturalne w Tours, muzeum sztuki współczesnej w Aarhus, Museum Narodowe Korei w Seulu, muzeum historyczne w Tohoku oraz Children's Science Museum w Hamburgu.
        Kurator wykładu wspomina także o bardzo ważnych pracach i poszukiwaniach Asymptote, które wyznaczają nowe standardy designu wirtualnego. Projekt wirtualnej podłogi handlowej dla giełdy nowojorskiej jako jeden z najbardziej ambitnych przedsięwzięć Asymptote w dziedzinie multimediów rozszerza zarówno pole architektury, jak i interaktywnych mediów cyfrowych. NYSE (New York Stock Exchange) Virtual Trading Floor jest pierwszym przykładem zastosowania w pełni interaktywnej architektury wirtualnej. Projekt autorstwa Asymptote dla Wirtualnego Muzeum Guggenheim to dostępny w Internecie interaktywny environment architekturalny wygenerowany w celu doświadczenia sztuki stworzonej specjalnie dla medium cyfrowego. Asymptote zaprojektowało także Knoll A3 - nowy system biur dla Knoll International, będący próbą zastosowania nowych technologii i futurystycznych tendencji w otoczeniu biurowym, oraz A3i - w pełni interaktywną wielowymiarową stronę internetową dla produktu A3. Klientami Asymptote w dziedzinie designu światła i produktu są m.in. Artemide i Alessi, wiodące światowe firmy nowatorskiego wysokiej jakości designu.

        Hani Rashid rozpoczął swój wykład od przypomnienia nazwy swojego biura - Asymptote. Nie bez powodu odsyła nas do dwóch linii, których biegnący w nieskończoność charakter pozwala nam przypuszczać, że się nigdy nie spotkają. Na wstępie Rashid chce pokazać wszystkim obserwatorom, że głównym narzędziem pracy jego i jego zespołu jest komputer jako mechanizm tworzenia współczesnej architektury. Formy, przetworzone karoserie samochodów, o różnej skali, przechodzące transformacje, tworzone są właśnie dzięki nowoczesnym technologiom. Cała seria form nazwanych M-Scape, B-Scape, I-Scape - znajduje swój wyraz w postaci realizacji Documenta XI w Kassel (FluxSpace 3D), gdzie rolowane formy M-Scape posiadają na sobie animacje miast (Nowy Jork oraz Hong-Kong). Powstaje efekt 'rolowania przez miasto', z dodatkowymi elementami dźwiękowymi - rozmów ludzi zarejestrowanych w Nowym Jorku oraz Tokio.

        Kolejnymi przykładami opisanymi przez naszego gościa były pawilon ceramiczny oraz sklep z modą w centrum Nowego Jorku. Pierwszy z projektów to pokazanie i co najważniejsze zrozumienie ceramiki w całkiem nowy i odmienny sposób. Pawilon ceramiczny o skomplikowanej formie 3D, pokryty został kafelkami, a w samej zewnętrzności pokazały się dane tworzące ponownie ruchomą architekturę.
Drugą realizacją jest sklep Carlosa Miele w Nowym Jorku. Tak samo jak oryginalne i niepowtarzalne są projekty ubrań z kolekcji tego twórcy, tak samo nowatorski i oryginalny miał być projekt tego sklepu, galerii mody. W pierwszej fazie projektowania powstała niemalże książka - połączenie mody z architekturą, seria studiów mających na celu zrozumienie siebie nawzajem - architekta twórcy i mistrza ubioru również twórcy w pełnym tego słowa znaczeniu. Po wielu wspomnianych analizach form powstała zmaterializowana struktura, którą podkreślają dzieła sztuki czyli projekty Carlosa Miele. Ubrania zostają w ten sposób wyniesione do rangi wielkiego dzieła, rzeczy prawie tak ważnej jak elementy kościółka Bramantego, na którym to wzorowali się architekci przy projekcie tego sklepu.

        Instalacja w Muzeum Gugenheima wraz z przewodnią spiralą ławki dla gości muzeum zaczyna jakby dialog między widzem a całym systemem prezentacji. Powstaje instalacja, którą w sposób całkiem uzasadniony można by nazwać low-fi, aniżeli hi-fi. W budynku Wrighta stworzyli pewnego rodzaju otwory - przejścia do pomieszczeń wideo, przesuwając oglądającego do całkiem nowych przestrzeni ekspozycyjnych.

        Świat BMW w Monachium to przygoda architektów z życzeniem inwestora, by "człowiek scalił się lepiej z samochodem", co sam projektant uważa za swego rodzaju perwersję. Miała powstać architektura związana z autami znanego bawarskiego producenta BMW - architektura z kamienia i betonu, forma o wielu znaczeniach. Architekci zaproponowali bardzo nowatorską strukturę zahaczającą o wspominane elementy M-Scape. Budynek stworzony był w sposób bardzo ciekawy. W zamierzeniu twórców mieliśmy do niego wjeżdżać, bez wind i schodów, a samo wnętrze budynku miało być torem jazdy próbnej, przyjaznym dla klienta i jego rodziny, która w utęsknieniu czeka na nowy model rodzinnego samochodu.

        Po przegraniu konkursu w Monachium - Asymptote przeniosło się swoim nowym mercedesem do Stuttgartu gdzie zespół zajął się opracowaniem koncepcji muzeum motoryzacji właśnie dla firmy Mercedes. Stworzyli miejsce, kubaturę, gdzie jednym okiem w przestrzeni ruchomej ogarnąć można cały zakres wystawianych elementów (w tym przypadku formy 'Mercedes-Scape').

        Jednym z ważniejszym zrealizowanych projektów jest dla Asymptote pawilon HydraPier w Holandii (dla miasta Haarlemmermeer). Jako wynik konkursu architektonicznego powstała forma dosyć ciekawa by ściągnąć do niej widza leniwie przechadzającego się po alejkach pobliskiego parku. Wejście z wodą w dachu, basen widoczny od spodu, oraz spora ilość wodospadów (na szybach) oraz wody płynącej po nieregularnym dachu to zabiegi powodujące, że projekt HydraPier jest warty zapamiętania i dalszej interpretacji - dialogu budynku z krajobrazem oraz zanurzenia widza pod tę symboliczną wodę.

        Na koniec warto pokazać prezentowane przez architekta - założenia METAMORPH czyli zagospodarowanie sporej ilości kubatury na Biennale w Wenecji oraz całkiem odmienny od wszystkich - wirtualny projekt nowojorskiej giełdy.
W samej Wenecji Asymptote przymierzało się do zainstalowania dużej ilości form i koncepcji, co niestety zostało okrojone w sposób całkiem naturalny dla pracy architekta czyli poprzez budżet. Mimo to, powstały całkiem ciekawe bryły - czerwony trakt prowadzący widzów oraz wewnętrzne realizacje czyli płynne elementy ekspozycyjne stanowiące dla uczestnika wrażenie bycia w innym miejscu.

Wirtualna Giełda w Nowym Jorku to natomiast całkiem inny przykład architektury. Z jednej strony niezrealizowany w świecie rzeczywistym, z drugiej jednak istnieje on w świecie wirtualnym. Co ważne - ten koncept był projektowany z myślą o niematerialnych grupach elementów takich jak gigabajty danych i megaherce szybkości procesorów. Stąd też długo dyskutować można czy projekt NYSE jest architekturą zrealizowaną czy też pozostałą na zawsze w sferze koncepcji.

Z tego co mówi Hani Rashid oraz wielu przedstawicieli pokolenia epoki informacji i komputerów, do których sam się zaliczam, stwierdzić można, że projekt NYSE to całkiem udana realizacja, i to do tego zauważona w świecie, publikowana i omawiana w wielu magazynach. Możemy się tylko zastanowić czy takie wirtualne twory wystarczą nam - konsumentom XXI wieku, bo przecież dopóki nie przeniesiemy się do cyfrowego modułu - zawsze będziemy potrzebowali materialnego otoczenia architektury, którego w sensie dosłownym projekt NYSE nigdy nie zagwarantuje.

Niewątpliwie Asymptote należy do najbardziej nowoczesnych i najlepszych grup projektowych na świecie, a sam Hani Rashid jest człowiekiem, który nie jest w stanie brnąć wyznaczonymi przez korporacje drogami - on sam je wyznacza, zwłaszcza w dziedzinie sztuk pięknych, a przede wszystkim architektury. Na pytanie końcowe 'Co to jest Architektura?" Hani Rashid z Asymptote odpowiedział:
'To Obsesja, bo zmusza cię do wszystkiego'.

tekst & foto: Kazimierz Kwasek