POLSKI PAWILON - EXPO 2005 AICHI, JAPONIA

1. Nagroda
w ogólnopolskim otwartym konkursie
zorganizowanym przez
Krajową Izbę Gospodarczą w Warszawie

INGARDEN & EWÝ ARCHITEKCI, SP. Z O.O.
31-126 KRAKÓW, UL. GRABOWSKIEGO 5/3, TEL +48 (12) 632 80 10

AUTORZY :
dr inż. arch. Krzysztof Ingarden
art. plast. Aleksander Janicki (wystawa)
WSPÓŁPRACA AUTORSKA:
mgr inż. arch. Jacek Ewý

ZESPÓŁ PROJEKTOWY:
mgr inż. arch. Piotr Urbanowicz, mgr inż. arch. Piotr Hojda,
mgr inż. arch. Grzegorz Smogulecki, mgr inż. arch. Bartosz Haduch,
mgr inż. arch. Piotr Chuchacz, mgr inż. arch. Benedykt Bury, mgr inż. arch. Rafał Chowaniec (K3)
mgr inż. arch. Dominik Starzycki, stud. Maciej Wierzbiński
model fizyczny: Wojciech Nowicki (Nowe Sudio);
współpraca przy rzeźbie : Tomasz Urbanowicz
KONSTRUKCJA I BRANŻE:
Ove Arup & Partners, Warszawa

WSPÓŁPRACA W JAPONII:
ADH Architects - Makoto Shin Watanabe
konstrukcja : Mark Lenczner
Kankyo Engineering (M&E)

I. Idea projektu

Pawilon Polski został jest zaprojektowany jako przestrzeń metaforyczna podporządkowana głównemu hasłu Expo 2005 Aichi: "Macierz natury - sztuka życia - ekologia" oraz wiodącemu tematowi polskiej prezentacji "Dostrzeż Piękno" eksponującemu sylwetkę Fryderyka Chopina i kopalnię soli w Wieliczce.
Elementami kreującymi tę przestrzeń są: eksperymentalna wiklinowa elewacja oraz usytuowany wewnątrz budynku symboliczny przekrój przez Polskę : od morza na północy po górskie szczyty na południu. Konsekwencją tego pomysłu jest podział przestrzenny pawilonu - na przestrzeń "nad powierzchnią ziemi" - przestrzeń, w której prezentowane będą za pomocą projekcji multimedialnych tematy związane z postacią Chopina, z polską muzyką, literaturą, sztuką, zabytkami, polskimi miastami itd., i przestrzeń "pod powierzchnią", w której prezentowana będzie komnata wyłożona autentycznymi blokami solnymi z Wieliczki.
Elewacja pawilonu zdefiniowana jest za pomocą prototypowej technologii opartej o modularny układ przestrzennie wygiętych stalowych ram oplatanych białą wikliną. Ma ona za cel wyrażenie dynamicznego a zarazem zrównoważonego rozwoju współczesnej Polski, w którym współbrzmi tradycja, ekologia, rękodzieło oraz współczesna technologia i sztuka, jest połączeniem tendencji "high -tech" i "low-tech". Kształt fasady generowany jest za pomocą modelowania komputerowego, a jej wykonanie powierzone będzie polskim artystom rękodzielnikom. Jest to pierwsze i całkowicie nowatorskie zastosowanie wikliny do realizacji fasady budynku.

II. Koncepcja wnętrza i wystaw

1. Wejście do pawilonu
Strefa wejścia tworzy forma będąca kontynuacją bryły fasady wprowadzającą zwiedzającego do środka pawilonu.

2. Przestrzeń wystaw i prezentacji - Forum
Wnętrze zaprojektowano w formie układu tarasowego nawiązującego do głównej idei ekspozycji, przez który widz prowadzony jest łagodną rampą - od poziomu wejścia po umownie potraktowaną przestrzeń gór. Poziom zerowy spełniać ma rolę sceny a tarasowa forma "przekroju przez Polskę" stanowić ma amfiteatr przeznaczony do realizacji następujących funkcji: prelekcje i spotkania, małe formy koncertowe, projekcje filmowe, instalacje multimedialne:

A. Instalacja multimedialna pt. "Chopin"
Głównym elementem instalacji wenątrz przestrzenhi "forum" jest szklana rzeźba - unoszącego się ponad sceną fortepianu. Jest ona sercem instalacji muzyczno-projekcyjnej. Od niego każda z projekcji weźmie swój początek, rozchodząc się po powierzchni całego pawilonu zgodnie z logiką falowego rozchodzenia się dźwięku. Projektowane na wszystkie ściany forum obrazy zharmonizowane są z muzyką i przedstawiają sylwetkę Chopina.

B. Instalacja multimedialna pt. "Echo"
Składa się z mikrofonu oraz siedmiu rzutników umieszczonych w płaszczyźnie tarasowo wznoszącej się platformy. Dźwięk uruchamia rzutniki i echo. Obrazy uruchamiane sekwencyjnie, od najbliższego umieszczonego blisko sceny po ostatni umieszczony na górze wzniesienia imitując rozchodzące się echo zarazem wyznaczając zwiedzającym drogę do przejścia. Każdy z podświetlanych miejsc posiada osobny rodzaj projekcji. Poszczególne obszary, w sposób impresyjny pokazywać mają fragmenty Polski widziane z lotu ptaka z wkomponowanymi obrazami najbardziej reprezentatywnych motywów dla danej krainy czy miasta.

3. Przestrzeń wystawowa - Wieliczka
U szczytu wzniesienia zaplanowane jest wejście do kopalni soli w Wieliczce. To przestrzeń ograniczona jest z jednej strony skalistą formą "gór" na najwyższym poziomie platformy, z drugiej ścianą boczną pawilonu. W formie iluzyjnej obrazować ma wnętrze kopalni.
Winda lub schody sprowadzają zwiedzających w dół.

4. Hol wyjściowy, Punkt informacyjny, sklep
W strefie wyjścia, na poziomie parteru, znajdować się ma hol z punktem informacyjnym, sklepem oraz sanitariatami.

III. PROJEKT ELEWACJI

Projekt elewacji pawilonu jest próbą artystycznej interpretacji wiodących tematów wystawy światowej EXPO 2005 i ilustruje kilka możliwych poziomów interakcji pomiędzy człowiekiem, sztuką, techniką a naturą.
Założeniem projektu było znalezienie i wykorzystanie do celu realizacji pawilonu niekonwencjonalnych naturalnych materiałów tradycyjnie wytwarzanych i przetwarzanych w Polsce. Na dodatek materiałów, których produkcja i przetwórstwo nie degraduje środowiska naturalnego i jest wyrazem lokalnej tradycji i ciągłości kulturowej. Materiałem takim jest wiklina. W Polsce istnieje kilka zagłębi wikliniarskich, osad i wsi, które tradycyjnie zajmują się uprawą i przetwórstwem wikliniarskim (np. Rudnik nad Sanem, rejony pod Poznaniem).
Materiał ten wyplatany ręcznie, staje się elastycznym i podatnym na przestrzenne formowanie tworzywem, idealnym dla realizacji założonego w projekcie celu.
Forma elewacji z siatki wiklinowej została określona w procesie łączącym tradycyjne rękodzieło z najnowszą techniką komputerową. Dynamiczny kształt elewacji ma na celu stworzenie wrażenia przenikania i ciągłości przestrzeni wnętrza i zewnętrza. Komputerowo zdefiniowane płaszczyzny elewacji i ścian, o 2-kierunkowym wygięciu, zostały podzielone na poziome elementy modułowe o wymiarach 60 x 180cm. Stalowe, odpowiednio wygięte ramki o tych wymiarach definiują pole do wyplotu poszczególnych elementów elewacji. Praca nad wypleceniem tak zdefiniowanych kształtów jest wykonywana przez lokalnych rzemieślników z osad tradycyjnie zajmujących się wikliniarstwem.
Wiklinowa forma przestrzenna zawieszona przed budynkiem jest utrzymana w kolorystyce złamanej bieli, naturalnej barwie specjalnie wybranego gatunku polskiej wikliny (Salix sp.). Dolną część fasady tworzą punktowo mocowane tafle szkła lub plexi z kolorowym nadrukiem obrazującym "przekrój przez warstwy kulturowe Polski". Wzór nadruków oparty będzie na kompozycji kolorowych punktów "pikseli" różnej wielkości, przy czym każdy punkt będzie obrazował historię i współczesność polskiej sztuki i kultury.

Wypowiedzi K. Ingardena:

"Ten projekt to kolejne wyzwanie i okazja do realizacji architektonicznych wizji w Japonii, w kraju gdzie kształtowała się moja architektoniczna wyobraźnia. Ponadto projekt pawilonu wystawowego jest niepowtarzalną okazją na sprawdzanie pomysłów eksperymentalnych, czy też całkowicie nowatorskich - jak na przykład idea fasady wiklinowej."

"Fasada zostanie zrealizowana za pomocą całkowicie nowatorskiej technologii. Jest to płaszczyzna uformowana z wyplotu wiklinowego na modularnym systemie lekkich ram stalowych wygiętych dwukierunkowo. Jest to połączenie "high-tech" z "low-tech". Za pomocą nowoczesnego oprogramowania komputerowego modelowana jest forma fasady. Na podstawie tych rysunków przygotowane zostaną formy stalowe, które następnie oplecione zostaną białą wikliną, przez rękodzielników z kilku tradycyjnych ośrodków wikliniarskich w Polsce. Jest to pierwsze i całkowicie nowatorskie zastosowanie wikliny do realizacji fasady budynku. Taka forma elewacji metaforycznie wyraża dynamiczny a zarazem zrównoważony rozwój współczesnej Polski, w którym wątek ekologiczny przeplata się z tradycją, sztuką i najnowocześniejszą technologią."

"Do współpracy przy projekcie zaprosiłem znakomitego artystę Aleksandra Janickiego. Z jego ostatnich prac wymienić należy wspaniałą wystawę multimedialną opartą o motywy japońskiej sztuki, zrealizowaną z okazji wizyty japońskiej pary cesarskiej w Centrum Manggha w Krakowie. Współpraca nasza jest bardzo ciekawa i wzajemnie inspirująca. Uznaliśmy, że w naszym pawilonie należy stworzyć dwie odrębne przestrzenie - "nadziemną i "podziemną". Ta pierwsza przedstawia świat kultury, opartą o obraz i dźwięk, zaś druga - świat natury - komnatę solną z Wieliczki. W przestrzeń, jaką mamy do dyspozycji wstawiony został pomniejszony do skali pawilonu "przekrój przez Polskę". Zwiedzający przechodzą przez Polskę pokonując trasę od morza do Tatr. W różnych miejscach na tej trasie prezentowane będą multimedialnie wybrane miasta. Gdzieś pomiędzy Krakowem a Tatrami widzowie schodzą pod ziemię, windą zjeżdżają w dół i znajdują się w Wieliczce. Jej ściany będą wykonane z prawdziwych bloków solnych."